Bir yabancının yabancı bir ülkedeki hukuki durumu yabancılar hukukunun ona tanıdığı bir statüdür.
Bu statü nedeniyle yabancıların bulunduğu ülkede yabancı olmaları nedeniyle konulmuş olan kuralların tümü yabancılar hukukunu teşkil etmektedir.

- ÖRNEKLER ;

- Yabancıların hak ve özgürlükleri;
- Seyahat - İkamet Hak ve Özgürlüğü, 
- Sözleşme Yapma Hakkı, 
- Basın Özgürlüğü, 
- Dernek Kurma ve Üye Olma Özgürlüğü, 
- Kişi Dokunulmazlığı gibi konuları içermektedir.

- Yabancıların Sosyal hakları ve Özgürlükleri ;
- Yabancıların Türkiye’de Çalışması, 
- Çalışma İzni, 
- Sağlık Hizmetlerinden Yararlanma, 
- Türk Soylu Yabancıların Çalışma İzin ve Hakları, 
- Yabancı Sermayeli Şirket Kurma Şirketlere Ortak Olabilme Hakkı, 
- Yabancıların Sosyal Güvenlik Hakları, 
- Eğitim Hak ve Özgürlüğü, 
- Gayrimenkul Edinme Hakkı, 
- Miras Hakkı, 
- Yabancı Tüzel Kişilerin Hakları gibi konuları içermektedir.

-Yabancıların Siyasi Hakları ;
Yabancılar İçin Tanınmamış Haklardır. Bunlar Seçme ve Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma Hakkı, Siyasi Parti Kurma ve Üye Olma Hakkı, Kamu Hizmetine Girme Hakkı , Vatan Hizmeti, Dilekçe Hakkı gibi hak ve ödevlerdir.

İLGİLİ KANUNLAR ;
- Pasaport Kanunu;
- Yabancıların İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun;
- Avrupa Ekonomik Topluluğu Sözleşmesi (AET); 
- Çok Taraflı Sözleşmeler;
- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi(AHİS);
- Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Sözleşmesi;
- Lozan Antlaşması;
- Dernekler ve Vakıflar Kanunu;
- Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun;
- Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu;
- İskan Kanunu;
- Türk Soylu Yabancıların Türkiyede Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine Kamu, Özel Kuruluş veya İşyerlerinde Çalışabilmelerine İlişkin Kanun;
- Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu;
- Maden Kanunu;
- Çok Taraflı Yatırım Garanti ve Kuruluş Sözleşmesi(MIGA);
- Devletler ve Diğer Devletlerin Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözülmesi Hakkında Sözleşme(ICSID);
- Türkiye Sahillerinde Nakliyatı Bahriye ve Limanlarla Karasuları Dahilinde İcrayı Sanat ve Ticaret Hakkındaki Kanun;
- Petrol Kanunu;
- Petrol Piyasası Kanunu;
- Sigorta Şirketlerinin Murakabesi Hakkında Kanun;
- Bankalar Kanunu;
- Turizm Endüstrisini Teşvik Kanunu;
- Serbest Bölgeler Kanunu;
- Endüstri Bölgeleri Kanunu;
- Ankara Antlaşması ve Katma Protokol;
- YÖK Kanunu;
- Özel Öğretim Kurumları Kanunu;
- Üniversitelere Giriş Hakkını Bahşeden Diplomaların Muadeletine Dair Sözleşme; 
- Üniversite Tahsil Müddetlerinin Muadeletine Dair Sözleşme;
- Akdenizde Sahili Olan Arapa ve Avrupa Ülkelerinde Yüksek Öğrenim Çalışmalarının Diplomalarının ve Derecelerin Tanınmasına Dair Sözleşme;
- Avrupa Bölgesindeki Devletlerde Yüksek Eğitim İle İlgili Çalışma,Diploma ve Derecelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşme;
- Asya ve Pasifik Ülkelerinde Yüksek Öğretim Çalışmalarının ve Diplomalarının ve Derecelerinin Tanınmasına Dair Bölgesel Sözleşme;
- Tapu Kanunu;

VATANDAŞLIK HUKUKU ;

KANUN NO: 403
TÜRK VATANDAŞLIĞI KANUNU
Kabul Tarihi: 11 Şubat 1964
Resmi Gazete ile Neşir ve İlânı: 22 Şubat 1964 - Sayı: 11638
5.t. Düstur, c.3 - s.470

BİRİNCİ BÖLÜM
TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI
I - KANUN YOLU İLE KAZANMA
1. NESEP İLE
A) DOĞUM
MADDE 1 - (Değişik: 2383 - 13.2.1981) Türkiye içinde veya dışında Türk babadan olan ya da Türk anadan doğan çocuklar doğumlarından başlayarak Türk vatandaşıdırlar.
B) HAL DEĞİŞİKLİĞİ
MADDE 2 - Yabancı anadan evlilik dışında doğan çocuk,
a) Nesebinin tashihi,
b) Babalığın hükümle tahakkuk etmesi,
c) Tanıma,
yollarından biriyle bir Türk vatandaşıına nesep bağı ile bağlanırsa doğumundan başlıyarak Türk vatandaşı olur.
C) EVLAT EDİNME
MADDE 3 - Evlât edinme evlâtlığın vatandaşlığına tesir etmez. Ancak, küçük olan evlâtlık, vatansız olur veya anası babası bulunmaz veyahut nerede olduğu bilhinmezse bir Türk tarafından evlâtlığa alınmakla Türk vatandaşı olur.
2. DOĞUM YERİ İLE
MADDE 4 - Türkiye'de doğan ve vatandaşlığını ana ve babasından doğumla kazanmıyan çocuklar doğumlarından başlıyarak Türk vatandaşıdırlar.
Türkiye'de bulunmuş çocuklar, aksi sabit olmadıkça, Türkiye'de doğmuş sayılırlar.
3. EVLENME İLE

MADDE 5.- (Değişik: 4866 - 4.6.2003 / m.1) Bir Türk vatandaşı ile evlenme, kendiliğinden Türk vatandaşlığını bahşetmez. Ancak, bir Türk vatandaşı ile evlenme nedeniyle Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılar, en az üç yıldan beri evli olmaları, fiilen birlikte yaşamaları ve evliliğin devamı kaydıyla, yurt içinde en büyük mülki idare amirliklerine, yurt dışında ise Türk konsolosluklarına yazılı olarak başvuruda bulunabilirler. Başvuru üzerine İçişleri Bakanlığınca yapılacak inceleme ve soruşturma sonucunda, aranan şartları taşıdıkları anlaşılan kişiler, bu durumun tespitine ilişkin karar tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını kazanırlar. 
Ancak, bir Türk vatandaşı ile evlenen yabancı, evlenmekle eski vatandaşlığını kaybediyorsa Türk vatandaşlığını kendiliğinden kazanır.
Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığını kazananlar, evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde, akitte hüsnüniyetli iseler Türk vatandaşlığını muhafaza ederler.
Butlanına karar verilmiş evlenmeden olan çocuklar ana veya babaları hüsnüniyetli olmasalar dahi Türk vatandaşlığını muhafaza ederler.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlar kurulunca çıkartılacak yönetmelikle belirlenir. 

II - YETKİLİ MAKAM KARARI İLE KAZANMA
1. VATANDAŞLIĞA ALINMA ÇEŞİTLERİ VE İKAMET
A) GENEL OLARAK VATANDAŞLIĞA ALINMA
MADDE 6 - Aşağıdaki şartları taşıyan yabancılar Bakanlar Kurulu kararı ile Türk Vatandaşlığına alınabilirler.
Vatandaşlığa alınmasını istiyen kişi,
a) Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanununa göre reşit olmalıdır.
b) Müracaat tarihinden geriye doğru Türkiye'de 5 yıl ikamet etmiş olmalıdır.
c) Türkiye'de yerleşmeye karar verdiğini davranışı ile teyit etmiş olmalıdır.
ç) İyi ahlâk sahibi olmalıdır.
d) Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden hastalığı bulunmamalıdır.
e) Yeteri kadar Türkçe konuşabilmelidir.
f) Türkiye'de kendisinin ve geçimi ile yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlıyacak gelire veya mesleke sahip olmalıdır.
B) İSTİSNAİ VATANDAŞLIĞA ALINMA
MADDE 7 - Aşağıdaki hallerde 6 ncı maddenin (b) ve (c) bentlerindeki şartlar aranmaksızın yabancılar, istekleri üzerine, İçişleri Bakanlığının ve Bakanlar Kurulu karariyle Türk vatandaşlığına alınabilirler.
a) Türk vatandaşlığını herhangi bir şekilde kaybetmiş olanların sonradan doğmuş reşit çocukları,
b) Bir Türk vatandaşı ile evli olanlarla, bunların reşit çocukları,
c) Türk soyundan olanlarla, eşleri ve reşit çocukları,
ç) Bir Türk vatandaşı ile evlenme karariyle Türkiye'de yerleşmiş olanlar,
d) Türkiye'ye sanayi tesisleri getiren sosyal, ekonomik alanlarda veya bilim, teknik veyahut sanat alanlarında olağanüstü hizmeti geçmiş veya hizmeti geçeceği düşünülen kimseler,
e) Vatandaşlığa alınması Bakanlar kurulunca zaruri görülenler.
C) YENİDEN VATANDAŞLIĞA ALINMA
MADDE 8.- (Değişik: 4866 - 4.6.2003 / m.2) Bu Kanuna göre Türk vatandaşlığını kaybetmiş olanlardan; 19 uncu madde uyarınca yabancı erkekle evlenmek ve kocasının uyrukluğunu seçmek suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden ve 13 üncü maddede öngörülen süreyi geçiren kadınlar ile 20 nci madde uyarınca izin almak suretiyle Türk vatandaşlığından çıkanlar İçişleri Bakanlığınca, 25 inci madde uyarınca Bakanlar Kurulunca Türk vatandaşlığını kaybettiklerine karar verilenler ise Bakanlar Kurulu kararıyla, ikamet şartı aranmaksızın, yeniden vatandaşlığa alınabilir. 
D) YABANCININ İKAMETİ
MADDE 9 - Bir yabancı için ikamet Türk kanunlarına uygun olarak Türkiye'de oturmaktır. Yabancının, toplamı altı ayı geçmemek şartiyle Türkiye dışında bulunması ikamet süresini kesmez. Ancak Türkiye dışında geçirdiği zaman ikamet süresinden sayılmaz.
Türkiye'de Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre ikametgah sahibi olan yabancının tedavi, öğrenim veya herhangi bir mücbir sebeple Türkiye dışına çıkması veya böyle bir sebeple Türkiye dışında kalması hallerinde, dışarıda geçen zamanın toplamı altı ayı geçse dahi ikamet süresi kesilmiş olmaz. 
2. Bakanlar Kurulu kararının hükmü ve vatandaşlığa alınmada usul
A) Bakanlar kurulu kararının hükmü
MADDE 10 - (Değişik: 3540 - 20.4.1989) Şartsız olarak alınma Bakanlar kurul kararı tarihinden itibaren hüküm ifade eder.
Bakanlar Kurulunca bir şarta bağlı olarak vatandaşlığa alınmasına karar verilenler için vatandaşlığa alınma kararı, bu şartın yerine getirildiğinin İçişleri Bakanlığınca tespit edildiği tarihten itibaren hüküm ifade eder.
İki yıl içerisinde şartların yerine getirilmemiş olması halinde İçişleri Bakanlığının teklifi üzerine vatandaşlığa alınma kararı Bakanlar Kurulunca iptal edilir.
B) VATANDAŞLIĞA ALINMADA USUL
MADDE 11 - (Değişik: 3540 - 20.4.1989) Türk vatandaşlığına alınma başvurusu ilgilinin oturduğu yerin en büyük mülki idare amirin, yabancı ülkelerde Türk konsolosluklarına bir dilekçe ile yapılır.
Bu makamlarca hazırlattırılacak dosya, gereği yapılmak üzere İçişleri Bakanlığına gönderilir.
Vatandaşlığa alınma dileğinde bulunan kişi hakkında, bu Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelikle tespit edilecek esaslara göre soruşturma yapılarak gerekli şartların bulunup bulunmadığı araştırılır. Durumları uygun görülenlerin vatandaşlığa kabulü için Başbakanlığa teklifte bulunulur; uygun görülmeyenlerin başvuruları, İçişleri Bakanlığınca reddedilir.
III - SEÇME HAKKI İLE KAZANMA
1. TÜRK VATANDAŞLIĞINI KAYBEDEN KÜÇÜKLER
MADDE 12 - Aşağıdaki kişiler, Türk Medeni Kanununa göre reşit olmalarından başlıyarak bir yıl içinde Türk vatandaşlığını seçebilirler:
a) (...) (Madde 12 nin (a) bendi, 13 Şubat 1981 tarih ve 2383 sayılı Kanunun 11. maddesi hükmü gereğince yürürlükten kaldırılmıştır.)
b) 30 ve 37 nci maddeler gereğince, analarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeden küçükler,
c) 32 ve 36 ncı maddeler gereğince ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeden küçükler.
2. EVLENME İLE TÜRK VATANDAŞLIĞINI KAYBEDEN KADIN
MADDE 13 - 19 uncu madde uyarınca evlenme ile Türk vatandaşlığından ayrılan kadın bu evliliğin sona ermesinden başlıyarak üç yıl içinde Türk vatandaşlığına dönebilir.
IV - VATANDAŞLIĞI KAZANMANIN SONUÇLARI
1. EVLENMEDE ÇOCUKLAR
MADDE 14 - Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan kadının, bu evlenmeden önceki küçük çocukları,
a) Babanın ölmüş bulunması,
b) Babanın belli olmaması,
c) Babanın vatansız bulunması,
ç) Çocuğun vatansız olması,
d) Velâyetin anada bulunması,
Hallerinde, analarına bağlı olark Türk vatandaşı olurlar.
Şu kadar ki (a) ve (d) bentlerinin uygulanmasında 16 ncı maddedeki şartlar aranır.
2. VATANDAŞLIĞA ALINMA
A) EŞ
MADDE 15 - Vatandaşlığa alınma eşin vatandaşlığına tesir etmez, ancak, vatansız kadın, kocasına bağlı olarak Türk vatandaşı olur.
B) ÇOCUKLAR
MADDE 16 - Küçük çocuklar Türk vatandaşlığına alınan babalarına bağlı olarak Türk vatandaşı olurlar.
Türk vatandaşlığına alınan kadının küçük çocukları,
a) Babanın ölmüş bulunması,
b) Babanın belli olmaması,
c) Babanın vatansız olması,
ç) Çocuğun vatansız olması,
d) Velâyetin anada bulunması,
Hallerinde çocuğun millî kanunu engel olmadığı takdirde analarına bağlı olarak Türk vatandaşı olurlar.
3. SEÇME HAKKI İLE KAZANMA
A) TÜRK VATANDAŞLIĞINI SEÇEN KİŞİNİN EŞİ VE ÇOCUKLARI
MADDE 17 - Bu kanunun, vatandaşlığı kazanmanın sonuçlarını düzenliyen 15 ve 16 ncı maddeleri 12 nci madde uyarınca seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığına dönen kişilerin eşleri ve küçük çocukları hakkında da uygulanır.
B) TÜRK VATANDAŞLIĞINI SEÇEN KADININ ÇOCUKLARI
MADDE 18 - Evlenme ile Türk vatandaşlığından ayrılan analarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeden küçük çocuklar, kadının 13 üncü madde uyarınca seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığına dönmesi halinde, analarına bağlı olarak Türk vatandaşı olurlar.
Kadına Türk vatandaşlığını kaybettiren evlenmeden olan küçük çocukları, 16 ncı maddenin ikinci fıkrasında belirtilen hallerde seçme hakkını kullanan analarına bağlı olarak Türk vatandaşı olurlar.
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAYBI
I - KANUN YOLU İLE KAYIP
EVLENME
MADDE 19 - Yabancı ile evlenen Türk kadını kocasının millî kanunu evlenme sebebi ile kocanın vatandaşlığını kadına bahşettiği ve kadın kocasının vatandaşlığını seçtiğini 42 nci maddede gösterilen şekilde bildirdiği takdirde, Türk vatandaşlığını kaybeder.
Kadın kocasının vatandaşlığını belirli şartların gerçekleşmesi ile kazanıyorsa; Türk vatandaşlığı o tarihte kaybedilir.
II - YETKİLİ MAKAM KARARI İLE KAYIP
1. VATANDAŞLIKTAN ÇIKMA VE BAŞKA BİR DEVLET VATANDAŞLIĞINI KAZANMA İZNİ (*)
_____
(*) Başlık, 13 Şubat 1981 tarih ve 2383 sayılı Kanunun 10. maddesi hükmü gereğince değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
_____
E) ÇIKMA ŞARTLARI

MADDE 20.- (Değişik: 4866 - 4.6.2003 / m.3) Türk vatandaşlığından çıkma izni, aşağıdaki şartların varlığı halinde, İçişleri Bakanlığınca verilebilir. 
a) Mümeyyiz ve reşit olmak,
b) Herhangi bir nedenle yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olmak veya başka bir devlet vatandaşlığını kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtiler bulunmak,
c) Herhangi bir suç nedeniyle aranmakta olan kişilerden olmamak,
d) Hakkında herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmamak. 

B) MÜRACAAT MAKAMI
MADDE 21 - (Değişik: 2383 - 13.2.1981) Türk vatandaşlığından çıkma veya başka bir devlet vatandaşlığını kazanma dileği, Türkiye içinde ilgilinin oturduğu yerin en büyük mülkiye amirine, yurt dışında Türk konsolosluğuna bir dilekçe ile sunulur.
Bu makamlarca tamamlanan evrak gereği yapılmak üzere İçişleri Bakanlığına gönderilir.
C) ÇIKMA VE İZİN BELGELERİ
MADDE 22 - (Değişik: 2383 - 13.2.1981) Vatandaşlıktan çıkmak isteyen kişi aynı zamanda başka bir Devlet vatandaşı ise, çıkma belgesi kendisine derhal verilir.
Vatandaşlıktan çıkmak isteyen kişi, başka bir Devlet vatandaşı değil ise, İçişleri Bakanlığınca kendisine bir izin belgesi, ilgili yabancı Devlet vatandaşlığını kazandığını belirten belgeyi getirdiğinde de çıkma belgesi verilir.
Başka bir Devlet vatandaşlığını kazanmak isteyen kişiye de Bakanlar Kurulunca tespit edilen esaslara uygun olarak İçişleri Bakanlığınca izin belgesi verilebilir.
İzin belgesi üç yıl için geçerlidir. İzin belgesi alanlar bu süre içerisinde yetkili Türk makamlarına gerekli bilgi ve belgeleri vermek zorundadırlar.
Ç) ÇIKMA HÜKMÜ
MADDE 23 - (Değişik: 2383 - 13.2.1981) 22 nci madde uyarınca çıkma belgesinin verilmesi ile Türk vatandaşlığı kaybedilir.
Kendilerine 22 nci maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen izin belgesi verilmiş olanlardan aynı maddede gösterilen süre içerisinde yetkili Türk makamlarına gerekli bilgi ve belgeleri vermemiş olanlarn Türk vatandaşlığını kaybedip etmediklerine, İçişleri Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca karar verilir.
2. VATANDAŞLIĞA ALINMANIN İPTALİ
MADDE 24 - Vatandaşlığa alınma, ilgilinin yalan beyanı veya önemli hususlar gizlemesi sonucu vukubulmuş ise, vatandaşlığa alınma kararı Bakanlar Kurulunca iptal edilir.
İlgilinin Türk vatandaşlığına alınmasından başlıyarak beş yıl geçtikten sonra iptal kararı verilemez.
3. VATANA BAĞLILIKLA BAĞDAŞMAYAN EYLEMLER
A) KAYBETTİRME
MADDE 25 - Aşağıdaki kişilerin Türk vatandaşlığını kaybettiklerine Bakanlar Kurulu tarafından karar verilebilir.
a) (Değişik: 2383 - 13.2.1981) İzin almaksızın kendi istekleriyle yabancı bir Devlet vatandaşlığını kazananlar,
b) Yabancı bir Devletin, Türkiye'nin menfaatlerine uymıyan herhangi bir hizmetinde bulunup da Hükümetçe, bu görevi bırakmaları kendilerine yurt dışında elçilik veya konsolosluklarımız, yurt içinde ise mahalli mülkiye âmirleri tarafından bildirilmesine rağmen üç aydan az olmamak üzere verilecek münasip bir süre içerisinde kendi istekleriyle bırakmıyanlar,
c) Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin her türlü hizmetinde kendi istekleriyle Hükümetin izni olmaksızın çalışmaya devam edenler,
ç) Yurt dışında bulunup da muvazzaf askerlik görevini yapmak veya Türkiye'de savaş ilânı üzerine, yurt dışında bulunup da, yurt savunmasına katılmak için yetkili kılınmış makamlar tarafından usulen yapılacak çağrıya mazeretsiz olarak üç ay içinde icabet etmiyenler,
d) Sevk sırasında veya kıtalarına katıldıktan sonra yurt dışına kaçıp da kanuni süre içinde dönmiyenler,
e) Silâhlı Kuvvetler mensupları ile askerlik görevini yapmakta olanlardan görev, izin, hava değişimi veya tedavi için yurt dışında bulunup da süresi bittiği halde mazeretsiz olarak üç ay içinde geri dönmiyenler,
f) Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazandıktan sonra kesintisiz olarak en az yedi yıl Türkiye dışında oturan ve Türkiye ile ilgisini ve bağlılığını kesmediğine ve Türk vatandaşlığını muhafaza ettiğine delâlet edecek resmî temas ve işlemler bulunmıyanlar.
g) (Ek: 2383 - 13.2.1981) (...) (Madde 25 in (g) bendi, 27 Mayıs 1992 tarih ve 3808 sayılı Kanunun 1. maddesi hükmü gereğince yürürlükten kaldırılmıştır.)
h) (Ek: 2383 - 13.2.1981) Herhangi bir yolla yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olup, kesintisiz olarak en az yedi yıl Türkiye dışında oturan ve Türkiye ile ilgisini ve bağlılığını kesmediğine ve Türk vatandaşlığını muhafaza etmek isteğine delalet edecek resmi temas ve işlemlerde bulunmayanlar.
(Ek fıkra: 2383 - 13.2.1981) (...) (Madde 25 in 2. fıkrası, 27 Mayıs 1992 tarih ve 3808 sayılı Kanunun 1. maddesi hükmü gereğince yürürlükten kaldırılmıştır.)
(ç),(d) ve (e) bendlerine göre karar verilebilmesi için Millî Savunma Bakanlığının teklifi şarttır.
B) ÇIKARMA
MADDE 26 - (Değişik: 2383 - 13.2.1981) Yurt dışında bulunup da Türkiye Cumhuriyetinin iç ve dış güvenliği ile kanunun suç saydığı şekilde iktisadi veya mali güvenliği aleyhinde faaliyette bulunan veya yurt içinde bu tür faaliyetlerde bulunup da her ne suretle olursa olsun yurt dışına çıkan ve hakkında Türkiye'de bu nedenle kamu davası açılmasına veya ceza kovuşturmasına veya hükmün infazına olanak bulunmayan ve gelmesi için yapılan duyuruya rağmen üç ay içinde, savaş, Sıkıyönetim ve olağanüst hallerde bir ay içinde yurda dönmeyen Türk vatandaşlığını sonradan kazanmış kişiler Bakanlar kurulu kararı ile vatandaşlıktan çıkarılabilir.
Bu hüküm, Türkiye savaş halinde bulunduğu zaman, doğumla Türk vatandaşı olanlar hakkında da uygulanabilir.
III - SEÇME HAKKI İLE KAYIP
1. TÜRK VATANDAŞLIĞINI KAZANAN ÇOCUKLAR
MADDE 27 - Aşağıdaki Türk vatandaşları reşit olmalarından başlıyarak iki yıl içinde Türk vatandaşlığından ayrılabilirler:
a) (Değişik: 2383 - 13.2.1981) Analarına bağlı olarak doğumla Türk vatandaşı oldukları halde doğumla veya sonradan yabancı babalarının vatandaşlığını kazananlar,
b) Evlâtlığa alınmakla Türk vatandaşı olanlar,
c) Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan ana veya babasının vatandaşlığını kazananlar,
ç) Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşı olanlar.
Yukardaki hükümler gereğince vatandaşlıktan ayrılma ilgiliyi vatansız kılacak ise, bu hak kullanılmaz.
2. EVLENME İLE TÜRK VATANDAŞLIĞINI KAZANAN KADIN
MADDE 28 - 5 inci madde uyarınca evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan kadınlar evliliğin sona ermesinden başlıyarak üç yıl içinde evlenmeden önce sahip oldukları Devlet vatandaşlığını muhafaza ettikleri veya bu vatandaşlığa dönebildikleri takdirde Türk vatandaşlığından ayrılabilirler.
IV - KAYBIN SONUÇLARI
1. YABANCI MUAMELESİ VE SAKLI TUTULAN HAKLAR
MADDE 29.- (Değişik: 5203 - 29.6.2004 / m.1) Bu Kanun gereğince Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler, kayıp tarihinden başlayarak yabancı muamelesine tabi tutulur. Ancak doğumla Türk vatandaşı olup da, İçişleri Bakanlığından vatandaşlıktan çıkma izni alanlar ve bunların vatandaşlıktan çıkma belgesinde kayıtlı reşit olmayan çocukları; Türkiye Cumhuriyetinin milli güvenliğine ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü ve seçme-seçilme, kamu görevlerine girme ve muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları dışında, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olmak şartıyla Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam ederler. Kanunun 33 ve 35 inci madde hükümleri saklıdır. 
2. EVLENMEDE ÇOCUKLAR
MADDE 30 - Yabancı ile evlenmek suretiyle 19 uncu madde gereğince Türk vatandaşlığını kaybeden kadının bu evlenmeden önceki küçük çocukları;
a) Babanın ölmüş bulunması,
b) Babanın belli olmaması,
c) Babanın vatansız olması,
Hallerinde analarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybederler. Bu fıkra gereğince Türk vatandaşlığının kaybı, çocuk 15 yaşından büyük ise, yazılı muvafakatine bağlıdır.
Yukarıdaki fıkra gereğince Türk vatandaşlığının kaybı çocukları vatansız kılacak ise, çocuklar Türk kalırlar.
3. VATANDAŞLIKTAN ÇIKMA
A) EŞ
MADDE 31 - Vatandaşlıktan çıkma eşin vatandaşlığına tesir etmez.
B) ÇOCUKLAR

MADDE 32.- (Değişik: 4866 - 4.6.2003 / m.5) Türk vatandaşlığından çıkan babanın küçük çocukları;
a) Ananın ölmüş bulunması,
b) Ananın yabancı olması,
c) Velayetin babada bulunması ve ananın yazılı muvafakatının alınması,
Hallerinde babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybederler. Ancak ananın muvafakat etmemesi durumunda mahkemeden alınacak karara göre işlem yapılır.
Türk vatandaşlığından çıkan ananın küçük çocukları;
a) Babanın ölmüş bulunması,
b) Babanın belli olmaması,
c) Babanın yabancı olması,
d) Velayetin anada bulunması ve babanın yazılı muvafakatının alınması,
Hallerinde, analarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybederler. Ancak, babanın muvafakat etmemesi durumunda mahkemeden alınacak karara göre işlem yapılır.
Baba veya anaya bağlı olarak vatandaşlığın kaybı, çocuk onbeş yaşından büyük ise, yazılı muvafakatına bağlıdır.
Bu madde hükümleri gereğince vatandaşlığın kaybı çocukları vatansız kılacak ise çocuklar Türk kalır. 

4. VATANDAŞLIĞIN İPTALİ
MADDE 33 - İptal kararı ilgli kişiye bağlı olark Türk vatandaşı olmuş eş ve çocuklar hakkında da hüküm ifade eder.
İptal kararının hükümleri geriye yürümez.
Vatandaşlığı iptal edilenlerin mallarının tasfiyesi ile kendilerinin sınır dışı edilmeleri lüzumlu görüldüğü takdirde bu husus iptal kararında belirtilir. Bu gibiler en geç bir yıl içinde Türkiye'deki mallarını tasfiye ederek ikametgâh ve iş merkezlerini yurt dışına nakil ve memleketi terketmek zorundadır. Aksi halde, malları Hazinece satılarak bedelleri nam ve hesaplarına millî bir bankaya yatırılır ve kendileri de sınır dışı edilir. Bu kişiler iptal kararı aleyhine Danıştay'a başvrdukları takdirde, malların tasfiyesi ve sınır dışı işlemleri dâva sonuna bırakılır.
5. KAYBETTİRME VE ÇIKARMA
A) GENEL OLARAK
MADDE 34 - Kaybettirme ve çıkarma kararları şahsidir. İlgilinin eş ve çocuklarına tesir etmez.
B) ÇIKARMA
MADDE 35 - 26 ncı madde gereğince vatandaşlıktan çıkarılan kişilerin Türkiye'de bulunan malları Hazinece tasfiye edilir. Ve bedelleri nam ve hesaplarına millî bir bankaya yatırılır. Bu kişiler çıkarma kararı aleyhine Danıştay'a başvurduğu takdirde malların tasfiyesi dâva sonuna bırakılır.
Bu gibiler Türkiye'de yerleşmemek ve genel hükümlere tabi olmak şartiyle Türkiye'ye geleblirler.
Vatandaşlıktan çıkarma kararının ilgiliye tebliğinden veya Resmî Gazete ile yayınlanmasından önce Türkiye'ye dönenler hakkında vatandaşlıktan çıkarma işlemi durdurulur.
Türk vatandaşlığından çıkarılanlar hiçbir şekilde yeniden Türk vatandışlığını kazanamzlar.
6. SEÇME HAKKI İLE KAYIP
A) SEÇME HAKKI İLE TÜRK VATANDAŞLIĞINDAN AYRILAN KİŞİNİN EŞİ VE ÇOCUKLARI
MADDE 36 - Bu kanunun vatandaşlıktan çıkmanın sonuçlarını düzenliyen 31 ve 32 nci maddeleri, 27 nci madde uyarınca seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığından ayrılan kişilerin eşleri ve küçük çocukları hakkında da uygulanır.
B) SEÇME HAKKI İLE TÜRK VATANDAŞLIĞINDAN AYRILAN KADININ ÇOCUKLARI
MADDE 37 - Evlenme ile Türk vatandaşlığına geçen analarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanan küçük çocuklar, kadının 28 inci madde uyarınca seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığından ayrılması halinde, analarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybederler.
Kadına Türk vatandaşlığını kazandıran evlenmeden olan küçük çocukları, 32 nci maddenin 2 nci fıkrasında belirtilen şartlarla seçme hakkını kullanan bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybederler.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK VATANDAŞLIĞININ İSPATI VE YARGI YOLU
I - TÜRK VATANDAŞLIĞININ İSPATI
1. İSPAT ŞEKLİ
MADDE 38 - Türk vatandaşlığının ispatı herhangi bir şekle tabi değildir. Aşağıdaki resmî kayıt ve belgelerle benzerleri, aksi sabit oluncaya kadar ilgilinin Türk vatandaşı olduğuna karine teşkil eder.
a) Türkiye Cumhuriyeti nüfus sicil kayıtları,
b) Nüfus hüviyet cüzdanları,
c) Pasaport ve pasaport yerine geçen belgeler,
ç) Türk konsolosluklarınca verilen vatandaşlık ilmühaberleri.
2. İDARİ MAKAMLAR
MADDE 39 - Bir kimsenin Türk vatandaşı olup olmadığı hakkında Türk makamlarınca tereddüde düşüldüğü takdirde bu husus İçişleri Bakanlığındn sorulur.
II - YARGI YOLU
1. DANIŞTAY
MADDE 40 - Türk vatandaşlığı hakkında idari makamlarca her ne şekilde olursa olsun verilen kararlar aleyhine danıştaya başvurulabilir.
2. DANIŞTAY DIŞI YARGI ORGANLARI
MADDE 41 - Danıştay dışında herhangi bir Türk yargı organı önünde bir kimsenin Türk vatandaşı olup olmadığı iddia edilir veya ilgili organ tarafından tereddüde düşülürse bu husus İçişleri Bakanlığından sorulur. İçişleri Bakanlığı en geç bir ay içinde kararını bildirir.
İçişleri Bakanlığınca verilen kararın dâvaya bakmakta olan mahkemece taraflara tebliğinden başlayarak bir ay içinde ilgililerce Danıştaya başvurulmadığı takdirde Bakanlık kararı kesinleşir.
2 nci fıkrada, belirtilen şekilde Danıştaya başvurulursa, bakılmakta olan dâva, karara kadar durdurulur. Sözü edilen fıkra gereğince yapılan müracaatları Danıştay üç ay içinde kesin olarak karara bağlar.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER
I - EVLENMEDE VATANDAŞLIKLA İLGİLİ BEYAN
MADDE 42 - (Değişik ibare: 4866 - 4.6.2003 / m.6) "19 uncu maddedeki" beyanlar,
a) Evlenme, evlendirmeye yetkili Türk makamları önünde yapıldığı takdirde, evlenme sırasında o makama,
b) Evlenme, evlendirmeye yetkili yabancı makamlar önünde yapıldığı takdirde evlenmeyi tescil ile görevli Türk makamlarına, evlenme akdinde başlıyarak bir aylık süre içinde, yazılı olarak yapılır.
Birinci fıkraya uygun olarak yapılan beyanı alan makam evlenmenin tesciline ait muameleli evrak ile birlikte, bunu ilgili nüfus memurluğuna gönderir.
II - SEÇME HAKKINI KULLANMA ŞEKLİ
MADDE 43 - 12, 13, 27 ve 28 inci maddeler uyarınca seçme hakkı İçişleri Bakanlığına gönderilmek üzere mahallin enbüyük mülkiye âmirliğine ve yabancı memleketlerde de Türkiye elçilik veya konsolosluklarına yazılı bildiride bulunmak suretiyle kullanılır.
III - MADDİ HATALARIN DÜZELTİLMESİ
MADDE 44 - Bu kanuna göre alınan kararlarda maddi bir hata bulunduğu sonradan anlaşılırsa bu kararı veren makam düzeltme veya değiştirme kararı alabilir.
IV - RESMİ GAZETE İLE YAYIN
MADDE 45 - (Değişik: 3540 - 20.4.1989) Bakanlar Kurulu kararı ile Türk vatandaşlığına alınanlardan gerekli görülenler ile Türk vatandaşlığını kaybedenlerin tam hüviyetleri Resmî Gazete'de yayımlanır.
Bunlardan adresi bilinmeyenler hakkında ilanen tebliğ, bu yayım tarihinden itibaren bir yıl sonra yapılmış sayılır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
SON HÜKÜMLER
I - KALDIRILAN KANUN VE HÜKÜMLER
MADDE 46 - 431 sayılı kanunla ekleri ve İskân Kanununun vatandaşlıkla ilgili hükümleri saklı kalmak şartiyle 1041 ve 1312 sayılı kanunlarla bu kanuna aykırı diğer hükümler kaldırılmıştır.
EK MADDE 1.- (Ek: 4862 - 28.5.2003 / m.1) Türk vatandaşlığına geçmek isteyen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları, yurt dışında ilgili Türk temsilciliklerine, yurt içinde ise valiliklere başvurarak Türk vatandaşı olmak istediklerini beyan ettikleri takdirde, Türk vatandaşlığını kendiliğinden kazanırlar.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, ilgili bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle İçişleri Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca çıkartılacak yönetmelikle düzenlenir.
II - GEÇİCİ HÜKÜMLER
KAYIP KİŞİLER
GEÇİCİ MADDE 1 - Millî Mücadeleden sonra, "avdeti gayricaizdir" şerhini havi Büyük Millet Meclisi Hükümeti veya işgal devletlerinin İstanbul temsilcileri tarafından verilen pasaportlarla veya belgeleri olmaksızın Türkiye'den 1930 yılının sonuna kadar ayrılmış bulunup da halen ölü veya sağ oldukları bilinmiyen ve sadece nüfus sicillerinde kayıtlı bulunan kişiler, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Türk vatandaşlığını kaybetmiş sayılırlar.
Gerekli işlemler İçişleri Bakanlığınca yapılır.
İSKAT EDİLENLERE VERİLEN TALEP HAKKI
GEÇİCİ MADDE 2 - Tabiiyeti Osmaniye Kanunnamesi ile 1312 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu hükümlerine göre ıskat edilmiş doğuştan Türk vatandaşı olan kişiler bu kanunun yürürlük tarihinden başlıyarak bir yıl içinde yeniden Türk vatandaşlığına girmek isteğinde bulundukları ve vatandaşlığa alınmalarında bir sakınca görülmediği takdirde, haklarında bu kanunun 8 inci maddesini uygulamaya Bakanlar kurulu yetkilidir.
GEÇİCİ MADDE 3 - (3808 - 27.5.1992) 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 25 inci maddesinin (g) bendi uyarınca haklarında Bakanlar Kurulunca Türk vatandaşlığını kaybettirme kararı alınmış olanların nüfus kütüklerindeki kayıtları, müracaatlarına ve herhangi bir işleme gerek kalmaksızın İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünce canlandırılır.
GEÇİCİ MADDE 4 - (3808 - 27.5.1992) 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 25 inci maddesinin (g) bendi uyarınca haklarında Türk vatandaşlığını kaybettirme işlemi yapılan ve bu nedenle aynı Kanunun 35 inci maddesi gereğince Türkiye'de bulunan ve Hazinece tasfiye edilen malları vey bu malların millî bir bankada adlarına açılan hesaba yatırılmış olan bedelleri, hak sahiplerine iade edilir.
Kaybettirme işlemi aleyhine Danıştay'da açılmış ve henüz karara bağlanmamış olan davalar düşer.
EK GEÇİCİ MADDE 1 - (2383 - 13.2.1983) 1312 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu hükümlerine göre vatandaşlıktan ıskat edilmiş veya başka bir nedenle vatandaşlığımızı kaybetmiş doğuştan Türk vatandaşı olan kişilerin bu Kanunun yürürlük tarihinden başlıyarak 2 yıl içinde yeniden Türk vatandaşlığına girmek isteğinde bulunmaları ve vatandaşlığa alınmalarında bir sakınca görülmemesi halinde, haklarında 403 sayılı Kanunun 8 inci maddesini uygulamaya Bakanlar kurul yetkilidir.
EK GEÇİCİ MADDE 2 - (2383 - 13.2.1983) 22.05.1964 tarihinden bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar Türk anadan doğan ve doğumla Türk vatandaşlığını kazanmayan küçükler ana, baba ya da yasal temsilcilerinin başvurmaları halinde analarına bağlı olarak doğumlarından başlayarak Türk vatandaşı olurlar.
Ana, baba veya yasal temsilcilerinin başvurmamaları halinde çocuğun Türk Medeni Kanununa göre reşit olmasından itibaren 3 yıl içinde seçme yolu ile Türk vatandaşlığını kazanma hakk saklıdır.
III - YÜRÜRLÜK
MADDE 47 - Bu Kaun yayımından üç ay sonra yürürlüğe girer.
IV - YÜRÜTME
MADDE 48 - Bu Kanunu Bakanlar kurulu yürütür.